01.07.2021
Autor: Jarosław Kruk - radca prawny, partner zarządzający | Sylwia Działo - prawnik
CO ZMIENIŁA NOWELIZACJA USTAWY O PRZECIWDZIAŁANIU PRANIU PIENIĘDZY I FINANSOWANIU TERRORYZMU W POLSKIM PORZĄDKU PRAWNYM?
Dnia 8 kwietnia 2021 r. Prezydent RP podpisał nowelizację ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu oraz innych niektórych ustaw. Głównym celem zmiany dotychczas obowiązujących regulacji była potrzeba implementacji przepisów Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/843 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę (UE) 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu oraz zmieniającej dyrektywy 2009/138/WE i 2013/36/UE zwanej dalej Dyrektywą V AML.
Wprowadzone zmiany nie tylko rozszerzyły zakres regulacji, ale również istotnie zmodyfikowały dotychczasowe brzmienie przepisów ustawy AML.
Do największych zmian w ustawie należy zaliczyć zmianę definicji beneficjenta rzeczywistego, modyfikację procedury anonimowego zgłaszania naruszeń, rozszerzenie katalogu instytucji obowiązanych, stosowanie wzmożonych środków bezpieczeństwa finansowego, czy wprowadzenie rozwiązań mających na celu ograniczenie ryzyka związanego z transakcją prowadzoną z państwem trzecim wysokiego ryzyka. Nie należy zapominać także o upoważnieniu ministra właściwego do spraw finansów do wydania rozporządzenia określającego wykaz krajowych stanowisk i funkcji publicznych będących eksponowanymi stanowiskami politycznymi, wprowadzaniu rozwiązań dotyczących reglamentacji działalności związanej ze świadczeniem usług na rzecz spółek i trustów oraz działalności związanej ze świadczeniem usług w zakresie walut wirtualnych, czy doprecyzowaniu zasad dotyczących przechowywania przez instytucje obowiązane dokumentów i informacji uzyskanych w wyniku stosowania środków bezpieczeństwa finansowego. Niezwykle istotną zmianą jest wartość nakładanych kar pieniężnych na podmioty zobowiązane do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji lub w momencie kiedy takie podmioty wskażą informacje niezgodne ze stanem faktycznym. Kara administracyjna będzie mogła wówczas sięgnąć kwoty aż do wysokości 1 000 000 zł.
Nowelizacja przewiduje także zmiany związane z funkcjonowaniem Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych oraz obowiązek odnotowywania rozbieżności pomiędzy informacjami zgromadzonymi w CRBR a tymi, które instytucja zgromadziła w ramach stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, a także zmianę i wartość nakładanych kar administracyjnych.
Warto podkreślić, że wprowadzone zmiany obejmują nie tylko nowe podmioty, ale również te które były już wcześniej wymienione w ustawie. W związku z nowelizacją, instytucje obowiązane dokonać powinny weryfikacji stosowanych procedur wewnętrznych oraz rozszerzyć je tak, by odpowiadały znowelizowanym przepisom. Natomiast podmioty, jakie do tej pory nie były wymieniane jako instytucje obowiązane, a zgodnie z nowelizacją uzyskają ten status, wdrożyć powinny wszelkie mechanizmy, jakich wymaga od nich ustawa AML.
Co najistotniejsze, jak czytamy w uzasadnieniu zmiany ustawy, celem implementacji przepisów Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018//843 była modyfikacja unijnych ram prawnych dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, która pozwoli na zwiększenie transparentności przepływów finansowych dokonywanych w systemie finansowym, a co za tym idzie na skuteczniejsze funkcjonowanie organów odpowiedzialnych za detekcję środków finansowych pochodzących z działalności o charakterze przestępczym lub służących finansowaniu działalności terrorystycznej. Znowelizowana ustawa zmienia także przepisy dotyczące wstrzymywania transakcji i blokowania rachunków, wprowadza precyzyjniejsze zasady współpracy GIIF z zagranicznymi jednostkami analityki finansowej i Europolem oraz dodaje możliwość wykorzystania szczególnych środków ograniczających przeciwko osobom, grupom i podmiotom.
W świetle przedmiotowej nowelizacji, podmioty takie jak organy administracji rządowej, organy jednostek samorządu terytorialnego, inne państwowe jednostki organizacyjne, a także KNF, NIK, czy NBP zostały zobowiązane do współpracy przy tworzeniu krajowej oceny ryzyka oraz strategii przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Należy nadmienić, że ustawa nie tylko spełnia wymogi unijne, ale przede wszystkim wspiera kontrolę transakcji i sprawniejsze wyłapywanie finansowych przestępstw. Prace nad projektem przedmiotowej nowelizacji trwały przez długi czas i są wprowadzane stopniowo, co pozwoli na zapoznanie się z zakresem zmian, w szczególności procedurami i regulacjami wewnętrznymi z punktu widzenia efektywności i legalności oraz przygotowanie do ich wdrożenia. Proces ten dla wielu podmiotów może wiązać się z koniecznością wprowadzenia istotnych zmian organizacyjnych, aktualizacji bądź przyjęcia nowych procedur, wdrożenia nowych narzędzi operacyjnych, czy przeszkolenia pracowników z ich praktycznego stosowania, a także ze zweryfikowaniem podejścia instytucji obowiązanych w procesach dotyczących wykonywania środków bezpieczeństwa finansowego. Dodatkowy czas zyskają podmioty, dla których vacatio legis dotyczące wprowadzonych zmian w obowiązujących przepisach prawnych będzie wynosił odpowiednio trzy lub sześć miesięcy, dlatego termin na dostosowanie się do nich instytucji obowiązanych będzie wydłużony.
Warto zaznaczyć, że uchwalenie nowej ustawy zamiast wprowadzania kolejnych nowelizacji do obowiązującej wcześniej ustawy przynosi wiele korzyści i należy ocenić ją pozytywnie. Nowelizacja ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy stanowi bardzo istotną zmianę dla doprecyzowania obowiązujących przepisów dotyczących wewnętrznych systemów przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu w polskim porządku prawnym.
Comments